Yıldızlardan Ebediyete Astronomiyi Temel Alan Bir Varsayım

Blanqui’nin 1872’de Taureau Kalesi hapishanesinde kaleme aldigi Yildizlardan Ebediyete, 19. yüzyilda bilimle yakinen ilgilendiklerini bildigimiz sosyalist ve anarsist düsünürlerin olusturdugu gelenegin en sasirtici halkalarindan biri. 1930’lu yillarin ortalarinda Benjamin ve Borges’in ayri ayri kesfetmesine kadar unutulmus olan bu metinde, devrinin bilimsel bulgularini bir araya getirerek son derece özgün bir tür “paralel evren” ve “ebedi dönüs” kurami gelistiriyor Blanqui. Kant’in Pratik Aklin Elestirisi’nde yaptigi o müthis tespitin bir kiside can bulmasiyla karsi karsiyayiz: “Zihni hep yeni ve gittikçe artan bir hayranlik ve husuyla dolduran iki sey var: Üzerimdeki yildizli gökyüzü ve içimdeki ahlak yasasi.” Içindeki ahlak yasasinin basinciyla devletin yasalarina karsi çikarak devrimci olmus birinin, üstelik de özgürlügü devlet tarafindan gasp edilmisken, göklerdeki yildizlara dair yazmasinda müthis maneviyat telkin edici bir seyler olduguna inaniyor ve bu güzel kitabi kavranmasini ve baglamsallastirilmasini kolaylastiracak metinlerle birlikte sunuyoruz. Tuncay Birkan, Sunus’ta bilim karsisindaki süpheciligin bazi hakli gerekçelerle yayginlastigi uzun bir dönemin ardindan Blanqui’ninki gibi “antika” metinleri yayinlamak ve okumaktan ne beklenebilecegini anlatiyor. Jacques Ranciére, 19. yüzyila bakinca sadece pozitivizme, egitime ve mekanik determinizme duyulan safdillik derecesinde bir inanç görenlerin fena halde yanildiklarini gösteren bir figür olarak ele aliyor Blanqui’yi. Aykut Çelebi Borges’in ve özellikle de Walter Benjamin’in eserlerinin kilcal damarlarinda bu ayriksi metnin yarattigi derinlemesine etkinin izlerini sürüyor. Berna Kilinç ise metnin bilim tarihi içindeki yerini, 19. yüzyildaki bilimsel faaliyetlerin ayrintili ve zihin açici bir haritasini sunarak anlatiyor ve kitaptaki astronomi tezinin bugünün bilimsel bakisi açisindan ne ölçüde savunulabilir oldugunu degerlendiriyor.