Osmanlıda Taşa Kazınmış Sözler

Câhiz’a göre Islâm öncesi dönemde Iranlilar, kültüre ait önemli olaylari ve gelecek nesillere kalmasini arzu ettikleri ögüt içerikli metinleri, unutulmamasi ve kaybolup silinmemesi için taslara ve yüksek yapilara kazimislardir.Müslümanlarin tarihinde ehl-i kitap muamelesi gören fakat sonralari Zerdüstîlik baglaminda degerlendirilen Mecusîlerin söyledikleri ya da yaziya aktardiklari metinler ve onlarin düsünce dünyasi bilinmeden, sadece bugünün Iran’i degil, belki orta dogusu da eksik anlasilmis olur. Islâm öncesi Iran inanisini formüle eden “iyi düsünce, iyi söz ve iyi amel” düsüncesinin isiginda söylenen ögüt metinleri üzerine yapilmis olan elinizdeki çalisma, Fars edebiyatinin Islâm öncesi özelliklerini ifade etmenin yani sira tasavvuf, dinler tarihi, fikih, siyaset, felsefe ve egitim gibi daha birçok konuya isik tutmasi açisindan önemlidir.Zerdüst’ün musikî esliginde okunan Gatalar’inin parçalari olan “gâh”lardan, segâh makamina; Zerîr’in bir inanç fedaisi olarak kendini adayisindan Kerbelâ olayina; din ve devletin ikizliginden mahremlerle evlilige, üretimin düsmemesi için oruç tutmanin yasaklanmasindan namaz kilmaya, kurban kesmemekten atese asiri hürmete, ölülerin gömülmemesinden zindiklik kavramina, kabir azabindan sirat köprüsü, cennet, araf, cehennem ve güzel yüzlü hurilerin tasvirine, Yunanlarin Pers kusu dedikleri horoza duyulan büyük hürmetten sabah erken kalkmaya, ziraat ve çiftçilige önem vermekten aklin övgüsüne, hirs devinden kaçinmaktan ayakta bevletmemeye, puta tapmamaktan ezberin degerine kadar Islâm öncesi Iran'a ait daha birçok konuya dair bilgiye bu kitapla ulasacaksiniz.Bu çalisma, zengin içeriginin yani sira; Sa’di, Attâr, Mevlâna ve Hâfiz gibi güçlü sairler neden Arap cografyasindan degil de Acem topraklarindan çikti? Islâm, Iran’in millî damarlarini neden gerektigi ölçüde törpüleyemedi? Son peygamber Hz. Muhammed’e karsi duran Avrupa medeniyeti, neden Zerdüst’e daha yakin bir ilgi gösteriyor? gibi sorularin cevabina da en azindan bir patikadir.