Mustafa Kemal'in Ağzından Vahidettin

Atatürk'ün gerçek hatıralarını, onun en yakın çalışma arkadaşı ve sırdaşı Falih Rıfkı Atay kaleme almış ve Atatürk'ün izni ile 1926 yılında Hakimiyet-i Milliye Gazetesi'nde yayınlatmıştır. Atatürk'ün Vahidettin hakkındaki düşünceleri ve yorumları en gerçek haliyle bu hatıralardadır. Falih Rıfkı Atay bu hatıralarla ilgili şunları kaydetmektedir. "İzmir'e giren Mustafa Kemal, İzmir'de Yakup Kadri ile beni kabul ettiği vakit, anlatış kuvvetine hayran kalmıştım. Konuşma sanatını en iyi bilenlerden biri idi. Uzun yıllar boyunca hemen hemen bütün hatıralarını dinlemek bahtiyarlığını kazandım. Her akşam iki saat o konuşur, ben not tutardım; ertesi gün bu notlara biraz düzen vererek okur, bir itirazı yoksa yayınlardık. Hatıralar üç kısım olacaktı; Dünya Harbi'ne ait olanlar, mütareke sırasında İstanbul'daki faaliyetlere ait olanlar, nihayet Kuvay-ı Milliye devrine ait olanlar. İlk yazı 1926 Mart'ının 13'ünde çıktı. 32 parçalık bu seride Mustafa Kemal harp politikası hakkındaki tenkitlerini, gerek Türk gerek Alman Kumandanları ile münakaşalarını, Vahidettin'le beraber, Kayzer'in genel karargahına gidişini hikaye eder. Hatıralarda birçok isimler geçtiği için ve bu isimler arasında yabancı devlet reisleri de bulunduğu için, bu yazıların içeride ve dışarıda yankılar uyandırmamasına ihtimal yoktur. Bizim elimizde bulunan notlar mütareke esnasında Adana'dan İstanbul'a gelişi ile Samsun'a ayak basışı arasındaki devrin hatıralarıdır. Mustafa Kemal'i İstanbul'dan ayrılarak Anadolu'ya gelmeye ve Türk tarihinin başlıca büyük hareketlerinden birine başlatmaya sevk eden sebepler bu hatıralardan anlaşılmaktadır."