Denemeler Francis Bacon

Celsus ayni zamanda bir bilge kisi olmasaydi, hekim olarak, hem sagligin hem de uzun yasamanin en önemli kosullarindan biri diye, karsit seyleri birbiriyle sürekli degistirmeyi, ama bunu yaparken daha kolay olan asiri uçlara yönelmeyi ögütlemezdi. Baska deyimle: hem aç kal hem de doyuncaya dek ye, ama doymayi yeg tut; hem uyanik kal hem uyu, ama uyumayi yeg tut; hem otur hem kimilda, ama kimildamayi yeg tut, demek istiyordu. Kuslar arasinda yarasa ne ise, düsünceler arasinda kusku da odur: ikisi de hep alacakaranlikta uçarlar. Kuskularimizi baski altina almak, hiç degilse gözaltinda bulundurmak zorundayiz, çünkü kafamizi bulandirir, arkadaslarimizi yitirmemize yol açar, isimizi altüst eder çigirindan çikarirlar. Felsefesi seküler bir temelde, fazlasiyla akilci bir biçimde yükseltirken ve eserlerinde dinbilime çok da deger vermezken, belki de okuyucularini sasirtacak fikirlerini sunar din ve Tanri üzerine; “Bu evrensel çerçevenin basibos oldugunu düsünmektense, kutsal efsânelere inanirim, daha iyi. Az felsefe, insan zihnini Tanritanimazliga götürür; ama felsefede derinlik, insanlarin zihinlerini dine döndürür.” Insanlarin ölümden korkmasi, çocuklarin karanlik bir yere girmekten korkmalarina benzer, çocuklarin dogal korkusunu masallar nasil arttirirsa, insanin ölüm korkusu da öyle artar. Ölümün, günahlarin bir karsiligi, baska bir dünyaya geçis olarak görülmesi, hiç kuskusuz kutsal, tanrisal bir düsüncedir ama nasil olsa ödenmesi gereken dogal bir borç oldugundan, ondan korku duymak budalaliktir. Bununla birlikte, dinsel düsüncelere arasira gurur ile kör inancin karistigi da olur.