Anlatıbilim

Anlatilarda bir gerçegin yansitildigina dair bir yanilsama yaratilirken kullanilan yöntem salt öykünme ya da benzetme degil, hikâye etme ya da öykülemedir. Nitekim, Genette anlatilarda klasik anlamda bir benzetme ya da temsilin imkansizligi üzerinde durmustur. Genette, geleneksel “gösterme” ile anlatma arasindaki ayrimi yadsir. Bilindigi gibi bu düsünce, Plato’nun Devlet’indeki sair ile anlati ayrimi ve karakter ile dramatik temsil ayrimina dayanir. Oysa bizzat “temsil” fikrinin tamamiyla yanilsamadan ibaret oldugu düsünülebilir. Bu yaklasimi Barthes’in “gerçeklik etkisi” kavramina gönderme yaparak açiklayan Genette, ayni baglamda mimetik efekt yani öykünme-benzetme etkisi kavrami üzerinde durur. Anlatilarda ortaya çikan bütün bu tür yanilsamalardan basta varsayilan yazar olmak üzere, anlatici ve odaklayici unsurlar sorumludur. Bu unsurlar analiz edildiginde, gerçeklik ve temsil yanilsamasinin nasil yaratildigi ve anlatinin ne tür oyunlarla dolu oldugu görülür. Bu oyunlar sayesinde olay, karakter ve zaman algisi çesitlendirilerek, sadece anlam üretme kaygisiyla sinirli kalinmadigi, okuru anlatiya baglayacak estetik amaçlarin güdüldügü gözlenir. Bütün bunlarin ne tür seçme, eleme, çarpitma, erteleme, çesitlendirmeler ile gerçeklestirildigi dikkatli okurun gözünden kaçmayacaktir.