Türk Zihniyet Dünyası ve Hayat Felsefesi

Türk medeniyeti Islâmiyet içinde tesekkül eder. Zihniyet dünyamizi ve hayat felsefemizi Müslümanlik yogurur. Her sey din etrafinda döner. Felsefe hayatla dogrudan temasa geçerek hikmet seklini alir. Düsünce fikir hâlinde kalmaktan kurtulur, Tasavvurla icraat arasindaki fark ortadan kalkar. Manzara Selçuklu ve Osmanli asirlarinda böyledir. Modernlesme dönemindeyse iklim degisir. Cevdet Pasa’nin simdi ne o var ne bu var dedigi bir döneme girilir, kökleri kurutulan seylerin yerlerine yenilerini koymaktan vazgeçilir. Yeni bir esikte eski âleme agit yakilir. Herkes bilir ki bir millet her seyden evvel tarihinden ibarettir. Düsünce bir birikim esliginde yol alir. En zayif yanimiz burada toplandigina göre bizi en güçlü kilacak damarin neresi oldugu meçhul degildir. Gelecege inanmayan birinin geçmise perestis etmesinin bir kiymet-i harbiyesi yoktur. Hâliyle kendisini mazide arayan bir kimse aslinda dünü bugüne ve gelecege aktariyor demektir; zira geçmis olmadan gelecek tasavvuru imkânsizdir. Bugüne dün istikamet verir fakat dünü de bugün yeni bastan yogurarak sekillendirir.