Hay Bin Yakzan

9.yüzyilda Yunancadan Arapçaya çevrilen 'Salaman ve Absal' öyküsü, basta Ibn Sina'nin 'Hay bin Yakzan'i olmak üzere, birçok Islam düsünürünün yapitlarina kaynaklik etti. Genellikle alegorik öyküler ya da öykümsü anlatilar olan bu yapitlardan sadece biri, roman boyutlarina ulasti ve bütün benzerlerini gölgede birakti: 12. yüzyilda Endülüslü Israki düsünür Ibn Tufeyl'in yazdigi 'Hay bin Yakzan' ya da 'Esrarü'l-Hikmeti'l-Mesrikiye'. Bu ilk 'felsefi roman' ve ilk 'robinsonad', Tanpinar'in deyisiyle 'Müslüman aleminin tek romani',14. yüzyildan baslayarak bellibasli Avrupa dillerine çevrildi; Defoe, Bacon, Spinoza ve More gibi pek çok düsünür ve sanatçi üzerinde etkili oldu. Dogu, özellikle Osmanli ise Ibn Tufeyl'e ve yapitina ilgisiz kaldi: Üzerindeki 'Hay bin Yakzan' etkileri özel çalismalara konu olan 'Robinson Crusoe' defalarca Türkçe'ye çevrildigi halde, 'Hay bin Yakzan, dilimize kazandirilmak için 1923 yilini, kitaplasabilmek için de 1985 yilini bekleyecekti. Bu yeni ve genisletilmis baskida, Ibn Tufeyl'in 'Hay bin Yakzan'ina ek olarak -M.Serefeddin Yaltkaya'nin çevirisi ve Islam dünyasinda alegorik öykü geleneginin tarihçesini ve düsünsel arkaplanini aktardigi giris yazisiyla Ibn Sina'nin 'Hay bin Yakzan'i da yer aliyor.